Έκθεση εργαστηρίου Εικαστικών 2019-2020

Έκθεση εργαστηρίου Εικαστικών 2019-2020. Παρουσιάζονται τα έργα των μικρών μας καλλιτεχνών, οι θεματικές ενότητες, οι διδακτικοί στόχοι και ο τρόπος επαφής με τις μορφές και τα είδη της τέχνης. Οι ασκήσεις αφορούν στη βασική καλλιτεχνική παιδεία, όπως και δοκιμές σε νέες πρωτοπόρες ιδέες στον χώρο της εικαστικής εκπαίδευσης.

Έκθεση εργαστηρίου Εικαστικών 2019-2020. Ο χώρος στην τέχνη.

Κάθε εποχή, αντιλαμβάνεται και διαμορφώνει τον χώρο με τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο, που απηχεί τις ιδέες και τους στόχους που θέτει. Με τους μεγαλύτερους μαθητές περιηγηθήκαμε και μελετήσαμε διάφορους πολιτισμούς.

Την περίοδο του Βυζαντίου στόχευαν σε έναν υπερβατικό, θείο χώρο. Μία εικόνα, μπορεί να περιλαμβάνει διαφορετικούς χώρους (π.χ επίγειο και ουράνιο) ή σκηνές από διαφορετικές χρονικές περιόδους. Αφού μελετήσαμε εικόνες της βυζαντινής περιόδου και τον τρόπο απόδοσης του χώρου, οι μαθητές δημιούργησαν ένα τοπίο, ακολουθώντας την οπτική της βυζαντινής τέχνης.

Η Αναγέννηση στρέφει το βλέμμα της στην πραγματικότητα. Ο άνθρωπος στέκεται σε ένα συγκεκριμένο σημείο ακίνητος και παρατηρεί. Αυτή την εικόνα καταγράφει η τέχνη. Η μεγάλη ανακάλυψη της εποχής ήταν η προοπτική. Παρατηρήσαμε στα έργα των μεγάλων δασκάλων της Αναγέννησης τον τρόπο που απέδωσαν τον χώρο και την ψευδαίσθηση του βάθους. Οι μαθητές διδάχθηκαν και δημιούργησαν με τη μέθοδο της προοπτικής.

Παράλληλα, παρατηρώντας τη φύση, οι καλλιτέχνες της Αναγέννησης διαπίστωσαν πως τα χρώματα όσο απομακρύνονται από το βλέμμα μας ξεθωριάζουν. Έτσι, διαμόρφωσαν την ατμοσφαιρική προοπτική. Οι μαθητές σχεδίασαν ένα τοπίο σε διαφορετικά επίπεδα, με στόχο να αποδώσουν το βάθος.

Με τον όρο “Λαϊκή τέχνη”  αναφερόμαστε στην τέχνη που αναπτύχθηκε στον ελλαδικό χώρο από τον 16ο  έως τον 19ο αιώνα, την περίοδο δηλαδή της Οθωμανικής κυριαρχίας. Μελετώντας μοτίβα της λαϊκής τέχνης, διακρίναμε τα βασικά χαρακτηριστικά της, όπως έντονη συμμετρία, ρυθμική επανάληψη, ο φόβος του κενού. Δημιούργησαν ένα μοτίβο με τις μορφές και τις αξίες της λαϊκής τέχνης.

Έκθεση εργαστηρίου Εικαστικών 2019-2020. Βασικές ασκήσεις

Οι μικρότεροι μαθητές δημιούργησαν ένα σύνολο ασκήσεων, με στόχο να κατανοήσουν τη βασικότερη αρχή των εικαστικών τεχνών. Για να δημιουργήσουν εικόνες θα χρησιμοποιήσουν γραμμές, σχήματα και χρώματα, σε πολυάριθμους συνδυασμούς και αποχρώσεις.

Οι μαθητές με μεγαλύτερη εμπειρία ακολούθησαν μια σειρά ασκήσεων στη βάση της ίδιας αρχής. Στόχος να μάθουν και να εμβαθύνουν στις ιδιαίτερες εντυπώσεις που δημιουργούν συγκεκριμένες αντιπαραθέσεις χρωμάτων. Κάθε μαθητής προσέγγισε το θέμα ανάλογα με την εμπειρία του, επιδιώκοντας να αποδώσει την ατμόσφαιρα που επιθυμούσε, αναζητώντας τα κατάλληλα χρώματα.

Στην ίδια ενότητα ήταν η άσκηση με την οποία προσεγγίσαμε και γνωρίσαμε τις γραμμές. Το είδος των γραμμών, η ποικιλία τους και κυρίως ο χαρακτήρας τους. Το πρόβλημα που είχαν να αντιμετωπίσουν οι μαθητές ήταν η επιλογή και ο συνδυασμός των γραμμών, ώστε να επιτύχουν την αρχική τους ιδέα.

(Περισσότερα για το είδος των ασκήσεων στο Οι γραμμές στη ζωγραφική )

Σχέδιο

Όσο λιγότερα μέσα διαθέτει ένας καλλιτέχνης, τόσο πιο εφευρετικός πρέπει να γίνει. Στο σχέδιο οι μαθητές, με ελάχιστα μέσα, καλούνται να δημιουργήσουν μια πλήρη εικόνα. Εδώ, με τη χρήση τονικής κλίμακας διαμορφώνουν τον χώρο τους.

Το σύνολο των ασκήσεων στοχεύει στην ανάπτυξη αντίληψης χώρου και σχήματος. Αυτό το ιδιαίτερο είδος νοημοσύνης, είναι προτεραιότητα της εικαστικής εκπαίδευσης και αναγκαίο στοιχείο της βασικής παιδείας. (Περισσότερα για τους βασικούς στόχους του εργαστηρίου στο Τα εικαστικά στην εκπαίδευση.)

Έκθεση εργαστηρίου Εικαστικών 2019-2020. Αναλογίες προσώπου και ανθρώπινου σώματος.

Μέσα από την ανθρώπινη φιγούρα οι μαθητές γνώρισαν τις αναλογίες και συνειδητοποίησαν τις αυστηρές σχέσεις που πρέπει να διατηρούν τα σχήματα για να ολοκληρώσουν μια εικόνα. Οι ασκήσεις αφορούν στα μαθήματα: αναλογίες προσώπου, αναλογίες ανθρώπινου σώματος και την άσκηση με αφορμή τα υπέροχα αυτοκρατορικά έργα της Δυτικής ζωγραφικής.

Ισορροπία

Τα σχήματα δεν έχουν πραγματικό βάρος. Έχουν όμως οπτικό βάρος. Μαθαίνοντας πως λειτουργεί το βάρος στα σχήματα και στον χώρο, φόρτωσαν το πλοίο με σχήματα χρησιμοποιώντας την τεχνική του κολάζ.

Κολάζ

Οι ασκήσεις με την τεχνική του κολάζ, μας βοήθησαν να μελετήσουμε τη σύνθεση. Οι μαθητές είχαν τη δυνατότητα να μετακινήσουν τα σχήματα πάνω στην επιφάνεια του χαρτιού. Δοκίμασαν διαφορετικές θέσεις και αποφάσισαν την οριστική οργάνωση της σύνθεσής τους. Τη θέση του φεγγαριού και των λογχοειδών φύλλων. Τη θέση των φύλλων και των λουλουδιών.

Ακολούθησε μία άσκηση με πρώτη ύλη εικόνες από περιοδικά, που μας κατακλύζουν στην καθημερινότητά μας. Οι μαθητές ξεφυλλίζοντας περιοδικά μόδας, επέλεξαν διάφορες εικόνες, τις οποίες αργότερα επεξεργάστηκαν στην επιφάνεια του έργου τους. Στόχος τους, μέσα από τους συνδυασμούς να προκύψουν πρωτόγνωρες εικόνες, με συμβολισμούς και οπτικά απρόοπτα, ώστε να κεντρίσουν συνειρμικά τους θεατές.

Ζωγραφική και μουσική

Μας προβλημάτισε η σχέση των τεχνών. Είδαμε πως η μουσική μπορεί να συναντήσει τη ζωγραφική, οι ήχοι τα χρώματα. (Περισσότερα για το είδος της άσκησης στο Η ζωγραφική μέσα από τη μουσική – “Καταιγίδα”.).

Έκθεση εργαστηρίου Εικαστικών 2019-2020. Διακοσμητικά

Μέσα από τα διακοσμητικά μας δόθηκε η δυνατότητα μιας πρώτης επαφής με το γραμμικό σχέδιο και την ανάπτυξη γεωμετρικών κανόνων. Τα σχέδια βασίστηκαν στα κανονικά πολύγωνα. Ανάλογα με την ηλικία και την εμπειρία οι μαθητές σχεδίασαν στο τετράγωνο, το εξάγωνο και το οκτάγωνο. Παράλληλα μέσα από τη γνώση των γεωμετρικών σχημάτων έμαθαν να “αποκρυπτογραφούν” σύνθετα σχέδια.

Έκθεση εργαστηρίου Εικαστικών 2019-2020. Γλυπτική.

Από τη γνωριμία με τον πηλό και το πλάσιμο του όγκου, στη φιγούρα που στηρίζεται σε σκελετό, στη μελέτη της κίνησης, ως τον Λαοκόοντα.

Με τη γλυπτική οι μαθητές αναγκάζονται να προσαρμόσουν την αρχική τους ιδέα στις συνθήκες που διαμορφώνονται κατά τη διαδικασία της δημιουργίας. Συνειδητοποιούν, έτσι, πως η δημιουργία είναι μια ενεργή διαδικασία, που δεν “αντιγράφει” απλά μια ήδη έτοιμη ιδέα, αλλά τη διαμορφώνει και την ολοκληρώνει. Εδώ βρίσκεται και το κύριο εκπαιδευτικό όφελος από αυτές τις ασκήσεις.

Λαοκόων

Η γνωστή ιστορία του Λαοκόοντα (http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/mythology/lexicon/mantises/page_022.html) και το εκπληκτικό μαρμάρινο γλυπτό της ύστερης ελληνιστικής περιόδου, αποτέλεσαν την αφορμή για την άσκηση. Μετά την παρουσίαση του μύθου, την ανάλυση του έργου (με αναφορά στη θαυμάσια ανάλυση του έργου από τον Γκαίτε https://sixthstudio.files.wordpress.com/2016/10/scan-30-cebfcebacf84-2016-11-11.pdf ) περάσαμε στη δημιουργία. Κάθε μαθητής καλούνταν να επιλέξει μεσα από τον μύθο τη στιγμή και την κίνηση που θεωρούσε κατάλληλη για να αποδώσει τον Λαοκόοντα.

Κάποιες εκδοχές είναι παραστατικές και δημιουργούν συμπλέγματα. Άλλες είναι συμβολικές και άλλες επικεντρώνονται στον Λαοκόοντα.

Ο Λαοκόων, με αποφασιστικότητα κινείται προς τον Δούρειο Ίππο.

Τη στιγμή που τα πελώρια φίδια, βγαίνουν από τη θάλασσα και ορμούν προς τον πεσμένο στην αμμουδιά και ανήμπορο Λαοκόοντα.

Ο Λαοκόων, στέκεται δυναμικά κρατώντας το δόρυ του, στην προσπάθειά του να πείσει τους Τρώες να μην δεχθούν τον Δούρειο Ίππο.

Ο Λαοκόων γονατισμένος, τη στιγμή της πάλης. Καθώς τον κατασπαράζει το φίδι, εκφράζει τον πόνο και την αγωνία του.

Μια συμβολική αναπαράσταση του μύθου. Σε ένα σύμπλεγμα, ο Δούρειος Ίππος και τα φίδια πλεγμένα στο σώμα του, κινούνται επιθετικά. Είναι αυτά στα οποία ο Λαοκόων θα αντισταθεί, με τις απόψεις και τις πράξεις του, και τα οποία θα τον αφανίσουν.

Έκθεση εργαστηρίου Εικαστικών 2019-20. Χαρακτική.

Η χαρακτική είναι μία μορφή τέχνης στενά συνδεδεμένη με την τυπογραφία και την εκτύπωση. Μέσα από την ιδιαίτερη και δύσκολη τεχνική της, οι μαθητές έρχονται σε άμεση επαφή με μια σχετικά άγνωστη μορφή τέχνης. Τα παιδιά δημιούργησαν χωρίς την πληθώρα των χρωμάτων, την ευλυγισία των πινέλου ή του μολυβιού. Το παιχνίδι με το άσπρο και το μαύρο, η χάραξη και η εκτύπωση. (Περισσότερα για την τεχνική στο Χαρακτική στο σχολείο ).

Οι ασκήσεις διαβαθμίζονται, από απλές σε πιο σύνθετες χαράξεις και πιο απαιτητικά θέματα.

Αρχιτεκτονική

Η μοναδική άσκηση που προλάβαμε να ολοκληρώσουμε φέτος έγινε με τα παιδιά του γυμνασίου. Παρουσιάσαμε το έργο ενός από τους μεγαλύτερους αρχιτέκτονες του 20ου αιώνα του Ludwig Mies van der Rohe και αναλύσαμε “Το περίπτερο της Βαρκελώνης”, ένα εμβληματικό έργο του σύγχρονου κινήματος. Το σχεδίασε ως γερμανικό εθνικό περίπτερο για τη Διεθνή Έκθεση της Βαρκελώνης το 1929.  (https://youtu.be/hr9KR6t_mEM)

Μετά την παρουσίαση, οι μαθητές σχεδίασαν και δημιούργησαν μακέτα, της πρότασής τους για έναν εκθεσιακό χώρο ή χώρο εκδηλώσεων.

Κατασκευές

Συνήθως τα αντικείμενα που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας, μας είναι τόσο οικεία, που δεν προσέχουμε τα σχήματα και τα χρώματά τους. Εμείς συγκεντρώσαμε γύρω μας άχρηστα αντικείμενα και τα παρατηρήσαμε έντονα. Αναζητήσαμε ομοιότητες αυτών των σχημάτων με άλλα αντικείμενα ή είδη της φύσης. Μεταμορφώσαμε με τη φαντασία και την τέχνη, το κουτί του γάλατος σε σπιτάκια, το κουτί των μπισκότων σε ουρανοξύστες, τις λάμπες σε έντομα.

Φέτος, δεν καταφέραμε να ολοκληρώσουμε τις ιδέες μας και κυρίως δεν μπορέσαμε να δούμε ζωντανά τα έργα των μικρών μας καλλιτεχνών.

Η διαδικτυακή έκθεση αποτελεί μια πρωτόγνωρη εμπειρία, την οποία θα μας δοθεί η δυνατότητα να την συζητήσουμε, να την βελτιώσουμε και να την προσαρμόσουμε στους βασικούς μας στόχους.

Μιχάλης Κοντούδης – Εικαστικός