Εικαστικές τέχνες και Ιστορία στην εκπαίδευση

Εικαστικές τέχνες και Ιστορία στην εκπαίδευση. Πόση Ιστορία κρύβουν τα σχήματα; Τι μας αφηγούνται; Τι μας μαθαίνουν;

Τα σχήματα άλλοτε είναι ρευστά και διαχέονται, άλλοτε αυστηρά, κλεισμένα στο περίγραμμά τους.  Στέκονται, γέρνουν, συγκρούονται ή συνυπάρχουν αρμονικά. Τα σχήματα αναπαριστούν την πραγματικότητα, τα πλάσματα της φαντασίας, δίνουν μορφή στις ιδέες, συνομιλούν με το παρελθόν και οραματίζονται το μέλλον. Κάθε εποχή, κάθε πολιτισμός μέσα απ’ αυτά πλάθει την εικόνα του κόσμου.

Κάθε εποχή, κάθε πολιτισμός είχε τις προτιμήσεις του. Άλλοι αγάπησαν την ευθεία, άλλοι την καμπύλη, κάποιοι προτίμησαν την συμμετρία, κάποιοι την ποικιλομορφία και άλλοι τη λιτότητα. Τι μας αφηγούνται οι κοφτές πινελιές του Μονέ, τα ορθογώνια του Μοντριάν, οι παραμορφώσεις του Πικάσο; Τι μας διδάσκει η εμμονή των Αρχαίων Ελλήνων προς την ευθεία;  Ο αγώνας των Βυζαντινών να ορθώσουν την καμπύλη;  Δεν είναι τυχαίες ή επιπόλαιες επιλογές, είναι η μορφή που πήρε η σκέψη τους. Κάθε πολιτισμός έχει τα σχήματά του. Εμφανίζονται με ορμή, περνούν εμμονικά από γενιά σε γενιά αναζητώντας την ολοκλήρωσή τους και σβήνουν.

Η ιστορία και τα σχήματα της τέχνης

Η αναζήτηση και η ολοκλήρωση του σχήματος, είναι η ιστορία της πνευματικής πορείας κάθε  πολιτισμού. Η εγκατάλειψη ενός σχήματος για κάποιο άλλο, που ζητά και αυτό την ολοκλήρωσή του, είναι η ιστορία  των συνθηκών, των ιδεών,  της δράσης και των συγκρούσεων μιας εποχής. Εδώ θέλουμε να εστιάσει η Ιστορία. Δεν κοιτάζουμε έξω ή γύρω από τα έργα τέχνης, αλλά τα ίδια τα έργα ώστε να γνωρίσουμε  την εποχή που αντανακλούν.

Εστιάζουμε στη γνώση του σχήματος, στο μέτρο, την αναλογία, την αίσθηση της αρμονίας . Αναζητούμε την ιστορική τους  αξία. Σε αυτή τη σχέση, τέχνης και ιστορίας, τοποθετούμε την εκπαιδευτική διαδικασία.

Ο τεράστιος όγκος μιας πυραμίδας ερμητικά κλειστής. Το κεντρικό σημείο που διαμορφώνει τον χώρο της Αναγέννησης. Τα στίγματα του Σερά και η ανησυχία του Ματίς για το μέλλον του χρώματος. Γνωρίζουμε τα σχήματα κάθε εποχής. Είναι αυτά που καλύπτουν την κλίμακα από την αυθόρμητη, ασυνείδητη έκφραση, έως την πολυσύνθετη και βασανιστική σκέψη του ανθρώπου και της εποχής του.

Εικαστικές τέχνες και Ιστορία στην εκπαίδευση – Τρόπος διδασκαλίας

Για να διδάξουμε την Ιστορία μέσα από τα έργα τέχνης φέρνουμε τους μαθητές σε επαφή με τα σπουδαία έργα και τους μεγάλους καλλιτέχνες.

Προσεγγίζουμε ένα έργο τέχνης. Εξετάζουμε τα κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα που καθόρισαν την εποχή που δημιουργήθηκε, τις  υλικές και οικονομικές συνθήκες, τις φιλοσοφικές, κοινωνικές, θρησκευτικές , επιστημονικές ιδέες της περιόδου. Παράλληλα παρουσιάζουμε τα έργα και τις μορφές τέχνης που επηρέασαν τον καλλιτέχνη. Επιδιώκουμε να ζωντανέψουμε, όσο καλύτερα μπορούμε,  το ιστορικό περιβάλλον, το πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιούργησε ο καλλιτέχνης.

Αναλύουμε τη μορφολογία του έργου. Εστιάζουμε στις συμφωνίες των μορφών, στις συμφωνίες των χρωμάτων, επιδιώκοντας οι μαθητές να κατανοήσουν πως δεν πρόκειται για ένα απλό διάκοσμο, αλλά την  έκφραση, όχι των μεμονωμένων ανθρώπων και των διαθέσεών τους, αλλά της κοινής πεποίθησης, της κοινής αίσθησης, αυτού  που αποτελεί  την ταυτότητα.

Θέλουμε  οι μαθητές να κατανοήσουν πως η τέχνη  εντάσσεται στην εποχή της, πως αλληλεπιδρούν  και μέσα από τη τέχνη να κατανοήσουν την ιστορία.

Εικαστικές τέχνες και Ιστορία στην εκπαίδευση – Ασκήσεις

Μοντέρνα τέχνη.

Τα κινήματα του μοντερνισμού (Ιμπρεσιονισμός – Φωβισμός – Κυβισμός – Σουρεαλισμός – Αφηρημένη τέχνη – Οπτική τέχνη – Ποπ αρτ). https://mkontoudis.sites.sch.gr/%ce%b7-%ce%bc%ce%bf%ce%bd%cf%84%ce%ad%cf%81%ce%bd%ce%b1-%cf%84%ce%ad%cf%87%ce%bd%ce%b7-%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b5%ce%ba%cf%80%ce%b1%ce%af%ce%b4%ce%b5%cf%85%cf%83%ce%b7/

(Αναθεώρηση Ιούλιος 2021)