Τα εικαστικά στην εκπαίδευση.

Σκέψεις για τα εικαστικά στην εκπαίδευση

Τα εικαστικά στην εκπαίδευση, η εικαστική δημιουργία στο σχολείο. Φαντασία, έκφραση, παιχνίδι, εκτόνωση, συναίσθημα, λογική, άσκηση, έργο τέχνης; Η εικαστική δημιουργία μπορεί να είναι πολλά πράγματα ταυτόχρονα ή πολλά διαφορετικά κάθε φορά.

   Πως θα ιεραρχήσουμε όμως την εικαστική δημιουργία στην εκπαίδευση,  ώστε να αποτελεί , όχι διακοσμητικό, αλλά βασικό και αναγκαίο μέρος της γενικής παιδείας;

Οι κύριοι άξονες στους οποίους οφείλει να στηρίζεται η εικαστική εκπαίδευση.

   Η ιδιαιτερότητα της εικαστικής εκπαίδευσης προκύπτει από τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αντιληπτός  ο πραγματικός χώρος. Στον χώρο δεν λειτουργούμε γραμμικά όπως πχ στη γλώσσα. Εκεί κινούμαστε από τη λέξη στην πρόταση και από εκεί στην παράγραφο όπου στο τέλος της διαδρομής κατανοούμε περί τίνος πρόκειται. Τον χώρο, όμως,  αρχικά τον αντιλαμβανόμαστε στο σύνολό του. Έπειτα ανάλογα με το ενδιαφέρον μας παρατηρούμε τις λεπτομέρειες. Ο τρόπος με τον οποίο το βλέμμα μας κινείται στον χώρο δεν είναι καθορισμένος εκ των προτέρων, δεν βασίζεται σε κάποιο μοντέλο ή μαθηματικό τύπο,  αλλά καθορίζεται από ερεθίσματα και κάθε λογής εξωτερικούς παράγοντες και διαφέρει όχι μόνο από άτομο σε άτομο αλλά και από στιγμή σε στιγμή.

   Αυτό το αδιαμόρφωτο σύνολο εντυπώσεων που αποτελεί την οπτική αντίληψη οργανώνει η εικαστική παιδεία και αυτή  η αποκτημένη ικανότητα αποτελεί απαραίτητα εφόδιο για τους μαθητές και τη σχέση τους με την πραγματικότητα.

Η ατομική προσέγγιση

   Ένας άλλος βασικός άξονας που διαπερνά την εικαστική εκπαίδευση πηγάζει και πάλι από την ιδιομορφία της τέχνης και συγκεκριμένα από τη μοναδικότητα του έργου τέχνης, την προσωπική προσέγγιση και ανάπτυξη της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

   Τα δεδομένα που δίνουμε στους μαθητές, μέσα από την προβολή έργων τέχνης, οι κανόνες και τα όρια που τους θέτουμε, δηλαδή το είδος της άσκησης που κάθε φορά μας απασχολεί και ο προκαθορισμένος χρόνος για την ολοκλήρωση του έργου τους, θα πρέπει να τα αφομοιώσουν και να τα χειριστούν με τρόπο που θα τους οδηγήσει  στην προσωπική  αντιμετώπιση του θέματος και στη μοναδικότητα του έργου τους. Θέτουμε ένα πλαίσιο μέσα το οποίο θα διαγράψει την ατομική του πορεία.

   Αυτό επιβάλλει η ίδια η φύση της τέχνης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας και τι καλύτερο για να αναπτύξει ο νέος άνθρωπος την προσωπικότητά του.

Τα υλικά της τέχνης

   Τέλος αυτό που θεωρείται το λιγότερο σημαντικό για κάθε πνευματική δραστηριότητα, για την τέχνη είναι θεμελιώδες και για την εικαστική εκπαίδευση αποτελεί βασικό άξονα. Είναι το υλικό που κάθε φορά καλείται να επεξεργαστεί και να μεταμορφώσει ο μαθητής.

   Είναι λάθος να πιστεύουμε πως το έργο τέχνης ολοκληρώνεται σαν ιδέα στο μυαλό του καλλιτέχνη και πως απομένει η πιστή μεταφορά αυτής της ιδέας στη μορφή του έργου. Η δημιουργική διαδικασία δεν είναι μια διαδικασία αντιγραφής.

   Κάθε υλικό έχει το χαρακτήρα του, προβάλει τις δυνατότητές του και θέτει τα όριά του. Το έργο τέχνης προκύπτει μέσα από τη διαδικασία της επεξεργασίας του και η αρχική ιδέα διαμορφώνεται καθώς αποκτά μορφή και αναπτύσσεται στον χώρο.

   Ο μαθητής γνωρίζει και εκπαιδεύεται σε αυτή την ενεργητική διαδικασία, μαθαίνει πώς να διαμορφώνει τις ιδέες του με πραγματικά υλικά στον πραγματικό χώρο.

   Η γνώση βέβαια μέσα από το χώρο της τέχνης τις περισσότερες φορές δεν είναι μετρήσιμη. Αυτό που κάθε φορά δίνει η τέχνη στον νέο άνθρωπο που εκπαιδεύεται μένει να το δούμε στο μέλλον.

Μιχάλης Κοντούδης – Εικαστικός